خبرنگاران کرونا زیر پوست شهر - فروش برتر

تا همین یک ماه پیش کسی فکرش را نمی کرد که ماسک های ساده و دستکش های یکبار مصرف پلاستیکی روزی به کالای نایاب در بازار کشور تبدیل گردد. به این دو کالا باید الکل و ژل های ضد عفونی نماینده را هم بیفزاییم که این روزها دست نیافتنی شده اند.

کافی است که سری به داروخانه ها و فروشگاه های تجهیزات پزشکی در شهرهای مختلف مازندران بزنیم تا خلاف اظهارنظرهای برخی مسئولان در خصوص تأمین کالاهای بهداشتی مورد احتیاج این روزها اثبات گردد. ماسک و دستکش و محلول ضد عفونی را تقریبا در هیچ کدام از داروخانه های مرکز مازندران نمی توان یک جا یافت. برخی داروخانه ها با نصب یک کاغذ روی در ورودی با این متن که ماسک، دستکش و ضد عفونی نماینده نداریم خیال خودشان را بابت پاسخگویی به شهفرایندان راحت نموده اند و برخی داروخانه ها و فروشگاه های تجهیزات پزشکی هم یکی از این محصولات را در تعداد محدود دارند و عرضه می نمایند؛ البته با قیمت خیلی بالاتر نسبت به یکی دو هفته گذشته.

برای آنالیز شرایط بازار این محصولات در مازندران، علاوه بر پیگیری تلفنی از برخی شهفرایندان در شهرهای مختلف استان، گشتی در شهر ساری و پیگیری برای خرید این محصولات را در کنار شهفرایندان از نخستین ساعات کار بازار در روز شنبه 10 اسفند شروع می کنم.

زیر پوستِ شهر

خیابان قارن ساری یکی از پرترددترین خیابان های مرکز مازندران است که چند داروخانه و فروشگاه تجهیزات پزشکی در آن قرار گرفته است. ساعت حدود 8 و 30 دقیقه است و مغازه ها و داروخانه ها کم کم باز می شوند. به نظر می رسد تعداد افرادی که با ماسک در شهر دیده می شوند نسبت به چند روز قبل کمتر شده است. احتمالا دلیل این کاهش استفاده از ماسک، کم شدن آن در بازار و در دسترس نبودن آن است. از یکی دو روز قبل زمزمه هایی در برخی رسانه ها مبنی بر برنامه ریزی برای توزیع ماسک و دستکش و محلول ضد عفونی نماینده در سراسر کشور شنیده شده است، اما خروجی این شنیده ها هنوز در بازار صفر است.

یکی از داروخانه های قدیمی ساری که حدود 50 سال است محصولات بهداشتی و دارویی را به شهفرایندان این استان عرضه می نماید نخستین جایی است که برای تهیه ماسک و دستکش به آن مرجعه می کنم. با نصب یک کاغذ روی در خیال من و سایر شهفرایندان را راحت نموده است: ماسک ساده و فیلتردار و ژل دست تمـام شد؛ وارد داروخانه می شوم و می پرسم که چه زمانی می توانم برای تهیه این محصولات مراجعه کنم؟ پاسخ قابل پیش بینی است: این چیزها را همان روز اول تمام کردیم و دیگر نیاوردیم. نمی دانیم چه زمانی می آورند. چیزی به ما نگفتند. باید بگردید و پیدا کنید. من هم نمی دانم کجا دارند.

همراه من در همین ساعت از صبح چند شهفرایند دیگر نیز پیگیر تهیه این سه قلم کالا هستند. داروخانه دیگری در همین خیابان ساری تازه کرکره ها را بالا کشیده و روز کاری را شروع نموده؛ منتظر می مانم تا مسئول فروش بخش محصولات بهداشتی پشت کانتر قرار بگیرد. خانم جوانی پیش از من برای تهیه محلول ضد عفونی نماینده مراجعه نموده و بعد از شنیدن پاسخ منفی از داروخانه خارج می گردد. پیگیری من برای دریافت دستکش و ماسک هم با این پاسخ روبرو می گردد: دستکش نخی داریم، ماسک هم نداریم. محلول ضد عفونی نماینده 30 میلی لیتر داریم، 20 هزار تومان

خانم مسنی که تازه وارد داروخانه شده رو به من می گوید: عجیب نیست اینجا ماسک و دستکش پیدا نکنی. بچه ام در بیمارستان کار می نماید و امکانات ندارد.

مجاز به فروش ماسک نیستیم

چند قدم دورتر یک داروخانه دیگر هم تازه روز کاری را شروع نموده است. پیگیری برای تهیه دستکش در این داروخانه به نتیجه می رسد. متصدی فروش داروخانه یک کارتن پشت کانتر را نشان می دهد و می گوید: دستکش پلاستیکی داریم. یک بسته 10 تایی پنج هزار تومان. قبلا بیشتر داشتیم. اما برخی شهفرایندان همان روزهای اول هجوم آوردند و کارتنی خریدند و تمام شد. الان هم همین یک بسته مانده که در بسته های 10 تایی آماده کردیم و می فروشیم تا به افراد بیشتری برسد.

یک بسته دستکش تهیه می کنم و درباره ماسک و محلول می پرسم. می گوید: مجاز به فروش ماسک نیستیم. باید از مراکز دولتی تهیه کنید. سهمیه ای است. محلول هم نداریم. فقط پد الکلی داریم. خانم میانسالی که این حرف ها را می شنود و از تهیه این ماسک و محلول ناامید شده، پیش از این که از داروخانه خارج گردد می گوید: اگر ماسک و دستکش و محلول به دست تان رسید به تعداد کمتر بفروشید تا همه بتوانند تهیه نمایند. ما اصلا نتوانستیم پیدا کنیم.

پس از پیشنهاد فروشنده این داروخانه مبنی بر عرضه ماسک و دستکش در مراکز دولتی، به مرکز بهداشت ساری مراجعه می کنم. اما آن جا هم خبری از این محصولات نیست و می گویند: نداریم.

تمام شد، نیاوردیم

مقصد بعدی یکی از داروخانه های شبانه روزی ساری است. داروخانه ای پررفت وآمد که این روزها ورود به آن در برخی ساعات به دلیل تعداد بالای مراجعه نمایندگان ترس از احتمال ابتلا به این ویروس مرموز را ممکن است ایجاد کند. پاسخ یکی از کارکنان این داروخانه به درخواست ماسک و دستکش فرقی با سایر داروخانه ها ندارد: هیچ کدام را نداریم. محلول هم نداریم. همه چیز همان روز اول تمام شد و دیگر نیاوردیم.

خیابان امیر مازندرانی در ساری بیشترین فروشگاه های تجهیزات پزشکی این شهر را دارد و به نوعی بازار اصلی تجهیزات پزشکی مرکز استان محسوب می گردد. چندین داروخانه هم در این خیابان فعال هستند. پزشک داروخانه ماسک به صورت و دستکش به دست در حال تحویل چند دارو به مشتری است. از او درباره دستکش و و ماسک و محلول می پرسم. می گوید: نداریم. همان روزهای اول هر چه در انبار داشتیم تمام شد. به ما گفتند خودمان توزیع می کنیم. اما خبری نشد. اصلاً توزیع نشد که داشته باشیم. ما هم خسته شدیم از بس روزانه به صدها نفر گفتیم این کالاها را نداریم. هنوز پاسخ اش به من تمام نشده که سه مراجعه نماینده دیگر از او همین کالاها را می خواهند.

یکی دیگر از داروخانه های این خیابان نیز شرایط مشابهی دارد. فروشنده این داروخانه می گوید این محصولات در این داروخانه موجود بود، اما دیروز تمام شد. چند قدم آن طرف تر داروخانه دیگری هم هست که رفت وآمدها به آن سریع انجام می گردد. از دور می توان تشخیص داد که شهفرایندان بلافاصله پس از ورود با پاسخ منفی روبرو می شوند و برمی گردند. وارد داروخانه می شوم و بی آن که اسمی از ماسک و دستکش و محلول بیاورم می گویم: تمام شد؟ به نشانه تایید سری تکان می دهد و از پشت ماسک به من و یه مراجعه نماینده دیگر می گوید: به فروشگاه تجهیزات پزشکی کنار داروخانه سر بزنید، شاید داشته باشد.

پرواز قیمت ها

فروشنده واحد کناری این داروخانه مشغول بسته بندی دستکش های پلاستیکی است. شهفرایندی همراه من وارد فروشگاهش شده و پیگیر خرید ماسک می گردد. فروشنده یک ماسک فیلتردار را روی میز می گذارد و می گوید: همین ماسک را داریم. ماسک ساده در بازار نیست. همین ماسک هم الان شده 27 هزار تومان.

وقتی با اعتراض خانم شهفرایند روبرو می گردد اظهار می نماید: تقصیر ما که نیست مادرِ من! به ما گران می فروشند، ما هم ناچاریم گران بفروشیم. همین هم در بازار پیدا نمی گردد. در نهایت شهفرایند چاره ای جز خرید با همین قیمت ندارد و مبلغ را می پردازد تا با ماسک به آرامش روانی بیشتری برسد.

از فروشنده در حالی که همچنان مشغول بسته بندی دستکش هاست می پرسم فکر می نماید بازار این سه کالا چه زمانی عادی می گردد؟ پاسخ می دهد: بیش از یک هفته است که می گویند به زودی این محصولات را به بازار تزریق می کنیم. اما خبری نیست. ما هم مثل شما بی خبریم. مردم فکر می نمایند ما داریم کلاهبرداری می کنیم. نمی دانند ماسک 400 تومانی را الان اگر پیدا گردد و به ما بدهند کمتر از 3 هزار تومان نمی توانیم تهیه کنیم. یک بسته دستکش پلاستیکی صد تایی که 16 هزار تومان می خریدیم را دیروز 28 هزار تومان خریدم و امروز قیمت خرید برای ما به 35 هزار تومان رسیده است.

سرنگ، چاشنیِ دستکش

او معتقد است که این ماسک ها در برخی انبارها وجود دارد، اما به خاطر برخی مسائل اقتصادی بین شرکت های پخش و دانشگاه های علوم پزشکی عرضه نمی گردد. این فعال بازار تجهیزات پزشکی به یک موضوع عجیب دیگر نیز اشاره می نماید و می گوید: برخی شرکت های پخش این روزها محصولاتی که در انبارشان مانده را همراه با ماسک و دستکش می فروشند. مثلا شرط گذاشتند که اگر دستکش می خواهم باید به ازای 30 کارتن دستکش، 15 کارتن سرنگ هم بخرم. ناچار شدم برای این که دستکش داشته باشم و عرضه کنم، 15 کارتن سرنگ بخرم. وقتی هم می گویم این سرنگ ها را چطور باید بفروشم می گویند دستکش را طوری بفروش که پول سرنگ را هم در بیاوری!

یک فعال بازار تجهیزات پزشکی که در مکان دیگری فروشگاه کوچکی دارد درباره عرضه ماسک با قیمت کمتر می گوید: ماسک های فیلتردار را در برخی فروشگاه های ابزار یراق یا تجهیزات کشاورزی هم می توان یافت. برخی فروشگاه های معتبر، بنا بر نفوذ و روابطی که دارند تعداد کمی از این ماسک ها برای عرضه می آورند که معمولا هم زود تمام می گردد.

شرایط بازار تجهیزات پزشکی در مازندران و سراسر کشور متأثر از این ویروس کوچک چینی است و تخلفات پشت پرده زیادی رخ می دهد که خروجی آن ها فشار به مردم و تهدید سلامت روان و جسم آن هاست. قیمت الکل، محلول های ضد عفونی نماینده، ماسک و دستکش در کمتر از دو هفته چند برابر شده و نظارتی هم بر این بازار آشفته وجود ندارد. البته یکی از فروشندگان تجهیزات پزشکی در فروشگاهی دیگر خبر از انتها احتاقتصادی این کمبود مایحتاج بهداشتی در بازار می دهد و اظهار می نماید: گفته شده که امروز این شرایط انتها می یابد و حتی شاید این محصولات به صورت رایگان در اختیار شهفرایندان قرار گیرد.

این موضوع را یکی دیگر از فروشندگان تجهیزات پزشکی در خیابان امیر مازندرانی ساری نیز عنوان می نماید و می گوید: گفتند که امروز قرار است در شهرها این محصولات توزیع گردد و در اختیار مراکز عرضه قرار بگیرد. حتی شنیدیم که در میادین مرکزی برخی شهرها قرار است به طور رایگان به شهفرایندان عرضه گردد.

البته ساز و کار عرضه مشخص نیست و اگر واقعیت داشته باشد معلوم نیست که چه برنامه ای برای جلوگیری و کنترل هجوم آوردن شهفرایندان به این مراکز عرضه در نظر گرفته شده است.

قیمت نجومی الکل

از همین فروشنده پیگیر تهیه محلول ضد عفونی نماینده می شوم. محلول ندارد، اما پیشنهاد خرید الکل را مطرح می نماید؛ یک شیشه متوسط 35 هزار تومان! خود فروشنده می گوید: اگر احتیاجتان لازم است تهیه کنید. وگرنه خودم حاضر نیستم با این قیمت این مقدار الکل بخرم. برای الکلی که 8 هزار تومان می خریدیم امروز باید 28 هزار تومان بپردازیم.

در همسایگی این فروشگاه، یک واحد مشابه دیگر وجود دارد که سه شهفرایند در حال خرید ماسک های 30 هزار تومانی از آن هستند. فروشنده در حال هدایت آن هاست که برای بیشتر مصرف کردن ماسک می توانند پس از 12 ساعت آن را در الکل قرار دهد و بگذارد تا خشک گردد و بار دیگر استفاده کند. این را هم اضافه می نماید که البته باید 30 هزار تومان الکل صرف این کار گردد.

شهفرایند خریدار ماسک می گوید: 10 جا رفتم تا بتوانم ماسک پیدا کنم. آن ها که بیماران تنفسی دارند این روزها چه کار می نمایند؟

محلول ضد عفونی نماینده در این فروشگاه هم احتیاج نیست. به گفته این فروشنده تجهیزات پزشکی از چهارشنبه هفته گذشته منتظر هستند که محلول ضد عفونی نماینده وارد بازار گردد، اما خبری نیست. اما به جای محلول، دو قوطی کوچک 40 میلی لیتر ژل الکل نشان می دهد که هر کدام 25 هزار تومان قیمتگذاری شده اند.

این شرایط را در سایر شهرهای استان هم می توان به همین شکل دید. داروخانه ای در خیابان فردوسی نوشهر یک شیشه کوچک الکل که تا چند روز پیش 5 هزار تومان قیمت داشت این روزها 15 هزار تومان می فروشد.

تماس با یکی از شهفرایندان در شهرستان نور نیز تایید می نماید که شرایط در این منطقه نیز با ساری تفاوتی ندارد و بیشتر داروخانه ها روی درهای ورودی نوشته اند ماسک و دستکش و محلول ضد عفونی نماینده نداریم.

توزیع سهمیه ای ژل ضد عفونی نماینده

پیگیری ها نشان می دهد که شرایط در سراسر این استان که درگیری تقریبا پررنگی با کرونا دارد یکسان است. با تکنیسین فنی یکی از داروخانه های بابل تماس می گیرم تا پیگیر شرایط تأمین تجهیزات در این شهر شوم. اظهارات او هم تایید می نماید که شرایط بابل نیز با سایر شهرهای استان یکسان است. می گوید: از سه شنبه هفته قبل تا امروز بارها سفارش این محصولات را دادیم، اما شرکت های پخش یا نفرستادند یا می گویند گران است. پنجشنبه گفتند برای داروخانه ما 12 عدد ژل به صورت سهمیه می فرستند، اما امروز هم به دستمان نرسیده است. این اظهارات با گفته های مسئولان مبنی بر فراوری محلول ضد عفونی نماینده به اندازه چند برابر احتیاج کشور در تضاد است.

او می افزاید: ماسک و دستکش اصلا نداریم. اگر هم تهیه گردد قیمت ها خیلی بالا رفته است. ما هم از مردم شنیدیم که قرار است دولت امروز این محصولات را توزیع کند. اما چیزی ندیدیم.

به گفته این تکنیسین که نخواست نامش فاش گردد، مراجعات به داروخانه ها بسیار زیاد است و برخی شهفرایندان نیز با آن ها به این دلیل که گمان می نمایند داروخانه ها در حال احتکار هستند برخورد می نمایند.

این شائبه های شهفرایندان وقتی با خبرهایی مبنی بر کشف ماسک ها و ژل ها و دستکش های احتکار شده روبرو می شوند، برجسته تر می گردد. در حال تنظیم گزارش هستم که خبری در فضای مجازی مبنی بر کشف سه هزار ماسک احتکار شده در نوشهر توسط مأموران پلیس آگاهی این شهرستان منتشر می گردد. پیش از آن هم در بازرسی از 4 داروخانه و 2 فروشگاه عرضه محصولات بهداشتی در نوشهر، ساری، بابل و قائمشهر نیز 11 هزار و 680 ماسک، 236 عدد ژل ضدعفونی نماینده و 350 شیشه الکل صنعتی احتکار شده کشف و ضبط شده بود.

تخلفات، پشت پرده اما آشکار

آن چه که از فرایند موجود در بازار تجهیزات پزشکی شهرهای مازندران می توان مشاهده کرد، مشهود بودن تخلف های پشت پرده در این حوزه است. به گفته بسیاری از فعالان این بازار، برخی شرکت های فراورینماینده و توزیع نماینده این محصولات در حال سود جستن از شرایط موجود در جامعه هستند و به نظر می رسد که نظارتی هم بر این شرایط وجود ندارد. با این حال معاون نظارت، بازرسی و حمایت از حقوق مصرف نمایندگان سازمان صمت مازندران به خبرنگار خبرنگاران می گوید: گشت های بازرسی در سراسر استان مشغول فعالیت هستند و با متخلفان برخورد می نمایند.

حسین اصغرزاده با بیان آماری از پفراینده های تشکیل شده طی روزهای اخیر به نوعی گستردگی تخلفات در این زمینه را تایید می نماید و می افزاید: متأسفانه برخی ها در این شرایط به دنبال کسب سود از دغدغه های مردم هستند. همکاران ما در گشت های مشترک نظارتی که همراه با نیروهای شبکه بهداشت و تعزیرات حکومتی برپاست، تا چهارشنبه هفته گذشته بیش از 105 واحد متخلف را در استان شناسایی کردند و 5 واحد هم با هماهنگی دادستان ها پلمب شد.

وی وزارت بهداشت را متولی اصلی نظارت بر بازار این محصولات می داند و می افزاید: توزیع این گونه اقلام تحت نظارت وزارت بهداشت قرار گرفته و ابلاغیه ای صادر شده که همه فراورینمایندگان، عرضه نمایندگان و بنکداران بدون نظارت و دستور این وزارتخانه و دانشگاه های علوم پزشکی اجازه خرید و فروش ندارند. طبیعی است که قاعدتاً این محصولات در بازار کمتر یافت گردد، جز در جاهایی وزارت بهداشت عنوان و مشخص نموده است.

این مسئول هم به احتمال توزیع این کالاها تا انتها امروز اشاره می نماید و می گوید: سازمان صمت تا پیش از این موضوع حتی اجازه ورود به داروخانه ها را هم نداشت. چون دانشگاه های علوم پزشکی در این زمینه متولی هستند. اما بر حسب وظیفه با توجه به حساسیت و اهمیت موضوع اعلام آمادگی کردیم که به تنظیم بازار و نظارت در این زمینه یاری کنیم. ضمن این که از مردم می خواهیم با توجه به گستردگی موضوع هر گونه تخلف را به تعزیرات حکومتی، دانشگاه های علوم پزشکی یا سامانه 124 صمت اطلاع دهند تا به سرعت پیگیری کنیم.

ماسک و دستکش به مثابه سلاح

شهفرایندان این روزها هم نگران شیوع کرونا هستند و هم این که اگر شرایط حادتر گردد، با این فرایند بازار محصولات ضروری بهداشتی چطور کنترل خواهد شد؟ این موضوع به دغدغه ای روانی در جامعه تبدیل شده و رفت وآمد به داروخانه ها و فروشگاه های تجهیزات پزشکی را به شکل چشمگیری افزایش داده است.

حتی اگر به گفته برخی مسئولان و پزشکان استفاده از ماسک و دستکش برای پیشگیری از شیوع و ابتلا به این ویروس کمتر از شست وشوی دست ها اثرگذار باشند، آن چه که از نظر روانی بسیاری از شهفرایندان را در محدوده امنیت قرار می دهد، داشتن همین تجهیزات ساده بهداشتی است.

این موضوع را یک روانشناس نیز در گفت وگو با خبرنگاران تایید می نماید. او که میلی به عنوان شدن نام خود ندارد معتقد است این روزها ماسک و دستکش حکم سلاح هایی را دارند که شهفرایندان را از نظر روانی در امنیت بیشتری قرار می دهند.

وی به خبرگار خبرنگاران می گوید: در روانشناسی و پزشکی اثبات شده که استرس بر سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی می گذارد. وقتی شخص خود را در این شرایط به یک سری تجهیزات ساده بهداشتی مسلح بداند، قطعا آرامش فکری بیشتری دارد. شهفرایندان از این که در معرض ابتلا به یک ویروس خطرناک قرار گرفته اند مضطرب هستند و حس می نمایند با دست خالی به جنگ ویروس رفته اند. در این شرایط هر اقدامی که بتوان این اضطراب را به شکلی درست کم کند به صلاح جامعه است.

این روانشناس به افزایش مراجعات شهفرایندان طی روزهای اخیر به دلیل اضطراب و نگرانی ناشی از شیوع کرونا اشاره می نماید و می افزاید: سوی دیگر این نگرانی ها شفاف نبودن آمارها و اطلاعات مربوط به کرونا و وجود شایعات متعدد است. این شفاف نبودن در شرایط کنونی میزان استرس را در جامعه بیشتر می نماید.

تناقض آماری در اظهارات مسئولان دانشگاه های علوم پزشکی مازندران و بابل با آمارهای اعلام شده توسط وزارت بهداشت در خصوص تعداد مبتلایان به کرونا در مازندران یا بیان نکردن برخی خبرها مانند فوت یک فرد مبتلا به دیابت در ساری بر اثر کرونا و دفن شبانه او در یکی از آرامستان های مرکز استان نمونه هایی از این شفاف نبودن آماری در مازندران هستند. شرایطی که در کنار کمبود تجهیزات بهداشتی اولیه مورد احتیاج، هم نگرانی ها را در این استان افزایش داده و هم سبب شده که اعتماد به اقدامات اجرا شده و در حال اجرا توسط مسئولان نیز زیر سوال برود.