راز خبرنگاران های دلار در کابین خلبان هواپیماهای ایرانی چست؟ ، کدام کشورها برای سوخت هواپیما به ایران سخت می گیرند؟ - فروش برتر

آفتاب یزد نوشت: این مشکل از چند ماه قبل و از زمانی شروع شد که ایرلاین ها به جهت تحریم های امریکا خدمات رسانی به هواپیماهای ایرانی را محدود کردند.

پس از خارج شدن آمریکا از برجام، بسیاری از کشورها و شرکت های سوخت رسان هواپیما به ایران اعلام کردند که امکان ارائه سوخت به هواپیمایی ایرانی ندارند و از اواسط سال 97 بود که شرکت های هواپیمایی ایرانی با این مشکل روبرو شدند.

با این حال از زمان بروز این مشکل تا به امروز گرچه کمتر هواپیمای ایرانی به خاطر سوخت از پرواز بازماند، اما طی هفته های اخیر چند فرودگاه اروپایی اجازه سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی را ندادند.

پیشتر مسئولان هواپیمایی گفته بودند اصلاً اجازه ندادیم که هیچ پرواز خارجی به خاطر نبود سوخت کنسل و یا قطع گردد و همیشه تدابیری اتخاذ شده که مشکل تامین سوخت هواپیماهای ایرانی در کشورهای دیگر کاهش یابد.

خبرنگاران دلار و بنزین یواشکی

یکی از فعالان تلویزیونی هفته گذشته در توئیتر خود روایت جالبی از پرواز با هواپیمای ایرانی بر فراز اروپا و مسائل آن را بیان نمود. رضا رشیدپور در توئیت خود نوشت: رسیدیم لندن، سوخت ندادن. برگشتیم میلان. اونجا هم سوخت ندادن. پرواز کردیم به فرودگاهی مثل قلعه مرغی خودمون. همون اطراف. نماینده ایرلاین توی چمدون دلار آورد. یواشکی بنزین زدن. برگشتیم.

او البته این اظهارات را به نقل از یک مسئول پرواز توئیت نموده بود تا مشکل پرواز یک هواپیمای ایرانی را بر فراز اروپا بیان کند.

اتفاقی که در این میان مرسوم است این است که ظاهرا خلبان و کادر پروازی هواپیماهای ایرانی از زمان مشکل تامین سوخت مجبورند یا با جیب های پر از یورو و دلار پرواز نمایند و یا خبرنگاران های پر از دلار در کابین پرواز داشته باشند تا هرجا مجبور به سوختگیری شدند مشکل پیدا ننمایند.

اسعدی دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی این موضوع را تایید نموده و گفته: پرداخت هزینه سوخت برای شرکت های هواپیمایی در پروازهای خارجی به صورت نقدی است و ایرلاین ها باید ارز به همراه داشته باشند یعنی خلبان ها در پروازهای خارجی ارز نقدی به همراه دارند و پول سوخت را همان لحظه پرداخت می نمایند. وی اضافه کرد: تدابیری اتخاذ شده است که از نظر تامین سوخت در کشورهای دیگر، مسئله ای نداشته باشیم.

کدام کشورها به ایران سخت می گیرند؟

با وجود تدابیر ذکر شده، مسائل هواپیماهای ایرانی روز به روز در حال بیشتر شدن است و در بیشتر فرودگاه های دنیا اجازه سوختگیری مرسوم و عرف را به هواپیماهای ایرانی نمی دهند.

بر اساس آنالیز های اجرا شده که مورد تایید مسئولان هواپیمایی کشور نیز هست فرودگاه های چند کشور به پروازهای ایرانی در صورت اتمام سوخت اجازه سوختگیری نمی دهند.

در کشورهای ترکیه، امارات (دبی)، کویت و لبنان هواپیماهای ایرانی نمی توانند سوخت دریافت نمایند در میان کشورهای همسایه نیز فقط امکان سوخت گیری در کشور عراق وجود دارد اما درباره عراق یک مشکل وجود دارد و آن این است که ایرلاین های ایرانی معمولا سوخت از کشور عراق خریداری نمی نمایند چون راستا پرواز حدود یک ساعت است و معمولاً هواپیماها طوری سوخت گیری می نمایند که احتیاج به سوختگیری در عراق نباشد زیرا قیمت سوخت هواپیما در عراق گران و حدود یک دلار و 35 سنت است که در مقایسه با نرخ سوخت در ایران، بسیار بالاتر است.

بر اساس همین آنالیز تایید شده، در بعضی کشورهای اروپای شرقی (منطقه بلگراد) تامین سوخت هواپیما برای شرکت های هواپیمایی ایرانی بدون مشکل انجام می گردد به عنوان مثال ایران ایر اگر پروازی به آلمان داشته باشد، در راستا برگشت خود، در... می تواند سوخت گیری کند.

در راستاهای دورتر هم مشکل به مراتب پیچیده تر است و در بیشتر موارد هواپیماهای ایرانی حتی ممکن است از اروپا آنطرف تر یعنی به سمت امریکا نتوانند پرواز نمایند.

بر اساس این گزارش، همانطور که گفته شد در بیشتر کشورهای قاره اروپا هواپیماهای ایرانی با مشکل سوخت رسانی روبرو هستند اما این مشکل در قاره امریکا هم به قوت خود باقیست.

واقعیت ماجرا این است که شرکت های سوخت رسان برندهایی هستند که اگر در اروپا فعال باشند، در آمریکا هم فعال هستند در نتیجه آنها در هر کجای عالم برای هواپیماهای ایرانی که مشکل سوخت داشته باشند از ترس مجازات های امریکا و مساله تحریم ایجاد مشکل نموده و از سوخت رسانی حتی گرانتر از نرخ مرسوم خودداری می نمایند.

درباره ماهیت شرکت های سوخت رسان هوایی در فرودگاه هایی که با ایرانی ها همکاری نمی نمایند آنالیز ها نشان می دهد این شرکت های سوخت رسان در قاره های مختلف فعال هستند و طبق مراوداتی که با آمریکا دارند اکیدا از هر گونه همکاری با هواپیماهای ایرانی منع شده اند. نکته جالبتر اینکه بیشتر شرکت های سوخت رسان، بخشی یا همه سهام آنها متعلق به آمریکا است که در نتیجه صراحت به طرف ایرانی می گویند که امکان ارائه سوخت ندارند.

با این حال هستند شرکت هایی که در بحث تامین سوخت هواپیماها تعلق خاصی به طرف امریکایی ندارند و نگرانی خاصی نیز از بابت سوخت رسانی آنها به هواپیماهای ایرانی نیست. این شرکت ها در اروپای شرقی هستند و البته قدری گرانتر در خدمت هواپیماهای ایرانی هستند چون هزینه سوختگیری را کادر پروازی یا خلبان مستقیما به آنها پرداخت می نماید.

صرفه اقتصادی ندارد

به گفته کارشناسان اقتصادی گرچه این نحوه سوختگیری برای هواپیماهای ایرانی مقرون به صرفه نیست اما به خاطر سیاست های امریکا در تحریم ایران چاره ای جز قبول شرایط فعلی نیست.

امین حاجی لطفی کارشناس اقتصاد در گفتگویی کوتاه با خبرنگار آفتاب یزد در پاسخ به این سوال که آیا هزینه اضافی از بابت سوختگیری مشروط در فرودگاه های دنیا به هواپیماهای ایرانی تحمیل می گردد یا خیر، گفت: قطعا افزایش هزینه اتفاق می افتد و اصولا یکی از دلایل گران شدن نسبی بعضی پروازهای خارجی همین بوده است چون به هر حال یک نشست و برخاست اضافه به قول مسئولان هواپیمایی کشور انجام می گردد که این خود هزینه بسیاری برای شرکت هواپیمایی دارد و قاعدتا این هزینه بر ایرلاین تحمیل می گردد تا آنها پروازهای خارجی خود را منظم انجام دهند و وقفه ای در کار آنها ایجاد نگردد.

وی توضیح داد: توقف در فرودگاه ثالث برای سوختگیری موجب تاخیر در پروازها و برهم خوردن نظم نسبی و ظاهری پروازها می گردد و این اتفاق با شرایط موجود طبیعی به نظر می رسد و چاره ای جز قبول نیست.

آنالیز ها نشان می دهد تاخیر در پروازها از سوی ایرلاین های ایرانی گاهی حتی بیشتر از 15 ساعت بوده و نارضایتی هایی را هم به بار آورده است.

24 ساعت تاخیر به خاطر سوخت!؟

هفته گذشته دو پرواز اروپایی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هما از مبدا آمستردام و لندن به مقصد فرودگاه امام به دلیل شرایط نامساعد جوی نتوانستند در فرودگاه میانی فرود آیند و با تغییر فرودگاه نیز بیش از 24 ساعت برای دریافت سوخت متوقف شدند.

این اتفاق بازتاب گسترده ای در رسانه ها داشت بطوریکه پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی ایران، سه شنبه 4 فوریه 2020، (15 بهمن) به این اتفاقات واکنش نشان داد و درباره آن شرح داد و نوشت: دو پرواز اروپایی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از مبدا آمستردام و لندن به دلیل عدم سوخت رسانی بیش از 20 ساعت متوقف شدند؛ وزیر راه و شهرسازی، این رفتار اروپا را عملی غیرانسانی و غیرقانونی توصیف کرد و گفت: این کار در تضاد با شعار حقوق بشر است.

وقتی مشکل، گریبان ظریف را هم می گیرد

این شرایط البته شرایطی نیست که فقط گریبان مردم را گرفته باشد. ظریف وزیر خارجه نیز چندی قبل برای حضور در یک نشست بین المللی دچار همین مشکل شده بود. بر همین اساس، عدم سوخت رسانی به هواپیماهای ایران برای یکی از سفرهای وزیر امور خارجه ایران به آلمان نیز مشکل ساز شد. دویچه وله در این باره گزارش داد که پیش از شروع کنفرانس امنیتی مونیخ، شرکت های نفتی فرودگاه این شهر حاضر به سوخت رسانی به هواپیمای حامل وزیر خارجه کشورمان نشدند.

پس از آنالیز های همه جانبه و دقیق تعیین شد که شرکت های تامین سوخت آلمانی نگران بودند که با فراهم کردن سوخت برای هواپیمای وزیر خارجه ایران تحریم های واشنگتن علیه تهران را نقض نمایند.

با اینکه وظیفه دولت میزبان نشست بود که همه شرایط لازم را برای مدعوین فراهم کند، رسانه های آلمانی گزارش دادند دولت این کشور به سختی و با یاری دریافت از ارتش آلمان توانست سوخت لازم برای هواپیمای ظریف را تامین کند.

شکایت ایران به نهاد بین المللی

ایران از زمان اعمال این تحریم ظالمانه شکایت خود را به نهاد بین المللی معتبر در مورد این گونه کارشکنی ها ارائه نموده بود بطوریکه خرداد ماه گذشته و هنگامی که مشکل سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی اوج گرفته بود یک مقام سازمان هواپیمایی ایران در گفتگویی با خبرگزاری ایرنا گفته بود که موضوع عدم سوخت رسانی به شرکت های هواپیمایی ایرانی در بعضی فرودگاه های بین المللی به دبیرکل و رئیس شورای ایکائو منعکس شده و کوشش ها و رایزنی های زیادی برای تحویل سوخت به شرکت های ایرانی اجرا شده است.

ایکائو، سازمان بین المللی هوانوردی غیرنظامی زیرمجموعه و نهاد تخصصی سازمان ملل متحد و ماموریت آن هماهنگ سازی استانداردهای بین المللی پروازی و مدیریت خطوط هوایی در سطح دنیا است.

این اعتراض طرف ایرانی با محکوم کردن اقدام امریکا مبنی بر محروم سازی ناعادلانه ایران ارائه شده و ضمن آن ایران اعلام نموده بود که تحریم های آمریکا علیه هواپیمایی جمهوری اسلامی بر خلاف همه مقررات بین المللی و شعارهای بشردوستانه آمریکا و هم پیمانانش است.

این در حالی است که مقررات بین المللی زمانی که تحریم ها با جان مردم یک کشور بازی کند آن را ممنوع می داند. هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران بارها گفته نوک حمله این تحریم ها مردمی هستند که از حمل و نقل هوایی استفاده می نمایند وهدف از این اقدامات قطع ارتباط مردم ایران با سایر کشورها و ملت هاست.

در این میان بحث تعلل و تاخیر عمدی نهادهای دنیای در رسیدگی به مسائل اینچنینی خود جای سوال و پرسش دارد چرا که به نظر می رسد از خرداد ماه گذشته تا به امروز کوششها برای برطرف این مشکل نه تنها کارگشا نبوده بلکه بر وخامت اوضاع نیز اضافه کرده است و به نظر می رسد فرودگاه های بیشتری در موضوع کارشکنی در پروازهای ایرانی فعال شده اند.

با این حال به نظر می رسد اعتراض ایران به این مشکل نزد ایکائو هنوز راهگشا نبوده است این در حالی است که رایزنی ها و مذاکرات ایران، متاسفانه مشکل سوخت رسانی را در حد ابراز امیدواری صرف برای حل مشکل باقی نگه داشته است.

فرودگاه های خطرناک برای هواپیماهای ایران

از میان فرودگاه های مشکل ساز برای هواپیماهای ایرانی، فرودگاه فرانکفورت، استانبول و هیتروی لندن بیشترین میزان اشکال تراشی را برای پروازهای ایرانی داشته اند. چندی قبل ایرنا نوشت: پروازی با شماره 721 هواپیمایی ایران ایر به مقصد فرانکفورت با تاخیر هشت ساعته ایران را به مقصد آلمان ترک کرد، این هواپیما در شهر آنکارا در ترکیه برای سوخت گیری مجبور به توقف 4 ساعته شد. به گفته یکی از مسافران این پرواز، پس از ساعت ها مذاکره و درحالی که مسافران داخل هواپیما بدحال شده بودند با انتقال دو تانکر سوخت از خارج فرودگاه، سوخت هواپیما تامین شد.

ایکائو در این میان، موضع دولتهای اروپایی را به ایران تکرار می نماید و آن اینکه: شرکت های سوخت رسانی تعلقی به دولتها ندارند و آنها حسب منافع خود نگران آزاررسانی های دولت امریکا در صورت همکاری با هواپیماهای ایرانی هستند. این در حالی است که ایران بارها طی بیانیه های رسمی خطاب به این نهاد بین المللی هوانوردی اعلام نموده بود تحریم های آمریکا و تاثیر آن بر صنعت هواپیمایی غیر نظامی ایران اقدامی است که می طلبد ایکائو موضعی قاطع در قبال آن اتخاذ کند و از کشورهای عضو بخواهد تا به مفاد این پیمان و گسترش حمل و نقل هوایی بین المللی با هدف ارتقاء مودت و درک مشترک بین مردم دنیا پایبند باشند.

کدام هواپیماهای ایرانی تحریم هستند؟

واقعیت این است که بنا به اظهار مسئولان سازمان هواپیمایی تقریبا تمام هواپیماهای موجود در ناوگان هوایی ایران در لیست تحریم های امریکا قرار دارند.

مسئولان سازمان هواپیمایی هم این موضوع را تایید نموده اند و گفته اند آمریکا تمام هواپیماهای ایران ایر را در لیست تحریم قرار داده است؛ حتی هواپیماهایی که زمین گیر بوده یا مکوششی شده اند و حتی هواپیماهایی را که ایران قبلا آنها را به فروش رسانده است.

به نظر می رسد تصمیم امریکا درباره ایجاد اخلال در ناوگان هوایی ایران بسیار جدی است و حتی این اقدام آمریکا می تواند در راستای عدم توسعه شرکت های هواپیمایی ایران قلمداد گردد و قصد دیگر این دولت متخاصم این است که همکاری تمام بخش های داخلی و خارجی با هواپیمایی ایران قطع گردد.

مرداد ماه گذشته آمریکا به موسسات فعال در خدمات رسانی هواپیمایی هشدار داده است از ارائه خدمات به شرکت های هواپیمایی و هواپیماهای تحریمی ایران خودداری ورزند. این دستور را اداره نظارت بر دارایی های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا - اوفاک - صادر نموده و طی آن فعالان در صنایع هواپیمایی را از خطر قرار دریافت در معرض اقدامات تنبیهی و تحریم های اقتصادی ایالات متحده به دلیل ارتباط یا انتقال بدون مجوز هواپیما، قطعات و اقلام، فناوری یا خدمات هواپیمایی به ایران یا شرکت های هواپیمایی تحریمی ایران و مرتبط با ایران مطلع نموده است.

امریکایی ها حتی پا را فراتر نهاده و تهدیدات بی سابقه ای را علیه شرکت های همیار به ایران مطرح نموده اند و از جمله گفته اند: کوتاهی در این امر و همکاری با هواپیماهای ایرانی می تواند دست اندرکاران مربوطه در صنایع هوایی را با خطرات قابل توجه شامل پیگرد کیفری و حقوقی یا تحریم اقتصادی و اقتصادی روبرو کند.

با این حال امریکایی ها و در واقع وزارت خزانه داری آمریکا تحریم هوایی ایران را به طور 100 درصدی اعمال ننموده و به یک شرکت فرانسوی - ایتالیایی اجازه داده اند تا تجهیزات مورد احتیاج ایران ایر را تامین کند.

دفتر کنترل امور دارایی های وزارت خزانه داری آمریکا مرداد 98 توصیه های خود در مورد صنعت هوایی مرتبط با ایران را منتشر کرد که به فعالیت های ایران در رابطه با صنعت حمل ونقل هوایی می پردازد. این توصیه ها شامل هیچ تحریم جدید یا اصلاحیه تحریمی علیه ایران نمی شد اما به افراد و شرکت ها درباره فعالیت های ایران در این زمینه که آنها را در بعضی موارد فریبنده خوانده، هشدار داده است.

معافیت هایی که طی این امر ابلاغ شده مختصر بوده و تنها به شرکت فرانسوی- ایتالیایی ای تی آر (ATR) که تولیدنماینده هواپیماهای دارای موتور توربین دار است، اجازه داده تا تجهیزات مورد احتیاج ایران ایر را تامین کند.

دولت آمریکا در حال حاضر به شرکت های هواپیمایی غربی درباره هرگونه تعامل با ایران بدون کسب مجوز از دفتر کنترل امور دارایی های وزارت خزانه داری هشدار داد.

سخنگوی ای تی آر گفت که این شرکت در آوریل 2019 اجازه یافت تا احتیاجهای این 13 هواپیما در ناوگان حمل ونقل ایران ایر را تامین کند. از این رو، ای تی آر می تواند قطعات، تجهیزات و ابزارهای مورد احتیاج و به علاوه نرم افزار به روزرسانی شده و فناوری لازم را به ایران ایر برای تضمین ایمنی عملیات هواپیماها ارائه دهد. این مجوز در 30 آوریل 2021 (سال آینده) منقضی می گردد.