نحوه تکثیر و مراقبت از گل شمعدانی: قلمه زنی و کاشت بذر قدم به قدم
به گزارش فروش برتر، انواع گل شمعدانی [روش تکثیر شمعدانی]
گل شمعدانی یکی از محبوب ترین گیاهان زینتی است که با تنوع در رنگ و شکل گل ها، هواداران بسیاری دارد. این گیاه به علت قابلیت نگهداری آسان و زیبایی بی نظیر خود در فضاهای داخلی و خارجی مانند آپارتمان ها، بالکن ها و باغچه ها پرورش می یابد. اما شاید کمتر کسی از روش های مختلف تکثیر شمعدانی و انواع گوناگون آن مطلع باشد. در این مقاله به آنالیز انواع گل شمعدانی و روش های مختلف تکثیر این گیاه زیبا می پردازیم.

تاریخچه شمعدانی
گل شمعدانی یا پلارگونیوم از جمله گیاهانی است که از آفریقای جنوبی به اروپا وارد شده است. این گل در اوایل قرن هجدهم به وسیله تاجران هلندی به اروپا راه یافت و به سرعت محبوبیت زیادی پیدا کرد. از آنجا که شمعدانی شباهت زیادی به گیاه دیگری به نام ژرانیوم داشت، گیاه شناسان در ابتدا این دو را با هم اشتباه گرفتند. اما پس از آنالیز های دقیق تر، تفاوت هایی در گلبرگ ها و پرچم های آن ها کشف شد و شمعدانی به عنوان گونه ای مجزا شناخته شد.
انواع گل شمعدانی
گل شمعدانی دارای گونه ها و واریته های متنوعی است که هر کدام ویژگی های منحصربه فردی دارند. در ادامه به آنالیز بعضی از رایج ترین انواع گل شمعدانی می پردازیم:
1. شمعدانی معمولی (Pelargonium Zonale)
این نوع از شمعدانی رایج ترین گونه در میان گیاهان زینتی است و بیشتر در باغچه ها و گلدان های آپارتمانی دیده می گردد. برگ های سبز و گل های رنگارنگ از ویژگی های شاخص این گونه است. شمعدانی معمولی در برابر نور خورشید مقاوم است و احتیاج به مراقبت ویژه ای ندارد.
2. شمعدانی اژدر (Pelargonium Grandiflorum)
این نوع شمعدانی با گل های بزرگ و برگ های دندانه دار و سبز تیره شناخته می گردد. گل های شمعدانی اژدر در رنگ های متنوعی مانند قرمز، بنفش، و سفید وجود دارند و در فضای باز بهتر رشد می نمایند. این گونه نسبت به هوای سرد حساسیت کمتری دارد و به راحتی قابل تکثیر است.
3. شمعدانی رونده (Pelargonium Peltatum)
شمعدانی رونده به واسطه ساقه های بلند و گل های کوچک خود مشهور است. این گیاه بیشتر برای کاشت در سبدهای آویز یا روی دیوارها مناسب است. شمعدانی رونده به حداقل 4 ساعت نور مستقیم خورشید احتیاج دارد و در دمای اتاق به خوبی رشد می نماید.
4. شمعدانی هلندی
شمعدانی هلندی یکی دیگر از گونه های معروف این گیاه است که از آفریقای جنوبی منشأ می گیرد. این گونه بیشتر به علت رنگ های متنوع و زیبای گل های خود، مانند قرمز، سفید و آبی مشهور است. این گل در فضای داخلی احتیاج به نور کافی دارد و اگر نور مناسب به آن نرسد، رنگ برگ ها و گل هایش کمرنگ می گردد.
شرایط نگهداری گل شمعدانی
برای نگهداری بهینه گل شمعدانی در خانه یا باغچه، باید شرایط خاصی فراهم گردد. شمعدانی به نور مستقیم خورشید احتیاج دارد و باید در مکانی قرار گیرد که نور کافی دریافت کند. بعلاوه این گیاه نسبت به هوای خشک و معتدل بهتر رشد می نماید و از رطوبت زیاد و هوای گرفته بیزار است. در ادامه به آنالیز دقیق تر شرایط نگهداری شمعدانی می پردازیم.
نور
یکی از عوامل کلیدی برای رشد سالم شمعدانی، نور مستقیم خورشید است. اگر قصد نگهداری شمعدانی در بالکن یا حیاط را دارید، بهتر است آن را در محلی قرار دهید که نور مستقیم به آن بتابد. در آپارتمان ها نیز باید گیاه را نزدیک به پنجره های نورگیر قرار دهید. قرار دادن گلدان در سایه باعث می گردد رشد گیاه متوقف شده و برگ های آن شل و افتاده شوند.
آبیاری
شمعدانی ها از آبیاری بیش ازحد خوششان نمی آید. بهتر است اجازه دهید خاک گلدان خشک گردد و سپس آن را آبیاری کنید. آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه ها و بیماری های قارچی می گردد. در فصل زمستان نیز احتیاج به آبیاری به مراتب کمتر است.
دما و تهویه
شمعدانی در دمای 13 تا 18 درجه سانتی گراد برترین عملکرد را دارد و باید در فضایی با تهویه مناسب نگهداری گردد. دمای بالای 40 درجه برای این گیاه مضر است و در دمای زیر صفر نیز یخ زدگی رخ می دهد. به همین علت، در زمستان بهتر است آن را به داخل خانه منتقل نموده و ساعاتی از روز پنجره را برای تهویه باز بگذارید.
رطوبت
شمعدانی به هوای خشک و معتدل علاقه دارد و رطوبت زیاد برای آن مناسب نیست. مخصوصاً در فصل گل دهی، اگر رطوبت محیط زیاد باشد، غنچه های گل شمعدانی دچار مشکل می شوند و احتمال کپک زدگی افزایش می یابد.
روش های تکثیر گل شمعدانی
تکثیر گل شمعدانی می تواند به دو روش اصلی انجام گردد: کاشت بذر و قلمه زدن. هر کدام از این روش ها دارای مراحل و نکات خاصی هستند که در ادامه به صورت مفصل به آن ها خواهیم پرداخت.
1. تکثیر گل شمعدانی با قلمه زدن
قلمه زدن یکی از ساده ترین و موثرترین روش ها برای تکثیر گل شمعدانی است. این روش نه تنها سریع است، بلکه معمولا نتایج بهتری از نظر کیفیت گل ها به دست می دهد. مراحل قلمه زدن به توضیح زیر است:
گام اول: انتخاب قلمه مناسب
برای تکثیر شمعدانی با قلمه زدن، ابتدا باید ساقه های اصلی و سالم گیاه را انتخاب کنید. قلمه ها باید حدود 8 تا 12 سانتی متر طول داشته باشند و بهتر است دارای 2 یا 3 گره باشند. استفاده از قیچی باغبانی یا چاقوی تیز برای بریدن قلمه ها توصیه می گردد تا از آسیب به گیاه جلوگیری گردد.
گام دوم: حذف برگ های اضافی
پس از جدا کردن قلمه ها، باید تمامی برگ های اضافی آن ها را جدا کنید. تنها برگ های انتهایی قلمه ها را نگه دارید. بعلاوه، اگر برگی در حال خراب شدن است یا ظاهری ناسالم دارد، بهتر است آن را نیز حذف کنید.
گام سوم: استفاده از هورمون ریشه زایی
برای تسریع در ریشه زایی و جلوگیری از ابتلا به بیماری های قارچی، می توانید انتهای قلمه ها را درون هورمون ریشه زایی قرار دهید. این هورمون به طور چشمگیری باعث افزایش سرعت ریشه زنی و بهبود کیفیت تکثیر می گردد.
گام چهارم: کاشت قلمه ها
قلمه ها را می توان در مخلوطی از کوکوپیت و پرلیت یا خاک آماده برای قلمه زنی کاشت. پس از کاشت، قلمه ها باید به مدت یک هفته در محیطی نیمه تاریک نگهداری شوند تا تمرکز گیاه بر ریشه زایی باشد. بعد از این مدت، قلمه ها را به محلی با نور طبیعی ولی غیرمستقیم منتقل کنید.
گام پنجم: حفظ رطوبت قلمه ها
برای حفظ رطوبت قلمه ها، می توانید از کیسه های پلاستیکی برای پوشاندن گلدان بهره ببرید. در طول مدت تکثیر نباید قلمه ها در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرند. بعلاوه، باید توجه داشته باشید که خاک کاشته شده همیشه مرطوب باشد، اما از غرقابی شدن خاک خودداری کنید.
گام ششم: تهویه مناسب
اگر از کیسه های پلاستیکی برای حفظ رطوبت استفاده می کنید، ایجاد سوراخ های کوچک روی کیسه ها برای تهویه بسیار مهم است. این کار مانع از کپک زدن قلمه ها می گردد. بعلاوه، می توانید روزانه کیسه ها را بردارید تا گیاه هوا بخورد.
گام هفتم: زمان ریشه دهی
ریشه دهی قلمه ها در شرایط مناسب بین 3 تا 4 هفته طول می کشد، اما در شرایط سخت ممکن است این فرآیند 6 تا 8 هفته زمان ببرد. پس از آن، قلمه ها را به گلدان های اصلی منتقل نموده و آن ها را سرزنی کنید تا شاخه های جانبی بیشتر رشد نمایند.
2. تکثیر گل شمعدانی با کاشت بذر
تکثیر گل شمعدانی به وسیله کاشت بذر نیز امکان پذیر است، هرچند که این روش معمولا زمان بیشتری نسبت به قلمه زنی احتیاج دارد. مراحل تکثیر با بذر به توضیح زیر است:
گام اول: آماده سازی خاک
ابتدا باید خاکی مناسب برای کاشت بذر آماده کنید. برترین ترکیب برای این کار استفاده از پیت ماس یا کوکوپیت است. در سطح خاک سوراخ هایی با عمق نیم سانتی متر ایجاد کنید و بذرها را درون این سوراخ ها قرار دهید.
گام دوم: مرطوب کردن خاک
پس از کاشت بذرها، با استفاده از اسپری آب، سطح خاک را مرطوب کنید. سپس روی آن ها را با یک نایلون بپوشانید تا رطوبت حفظ گردد. گلدان را در محلی با دمای حدود 20 درجه سانتی گراد قرار دهید.
گام سوم: هوادهی به بذرها
برای جلوگیری از کپک زدن، هرچند وقت یک بار نایلون را از روی گلدان بردارید تا هوادهی انجام گردد. بعلاوه باید مراقب باشید که خاک خشک نگردد و در صورت لزوم با اسپری مرطوب گردد.
گام چهارم: جوانه زنی
بذرها بین 3 تا 7 روز جوانه می زنند. زمانی که جوانه ها دارای برگ شدند، می توانید نایلون را سوراخ کنید و گیاه را به مکانی با نور غیرمستقیم و تهویه خوب منتقل کنید.
مزایا و معایب روش های تکثیر
قلمه زنی
- مزایا: سریع تر از کاشت بذر، شانس بالای موفقیت، فراوری گیاهان مشابه با گیاه اصلی.
- معایب: احتمال بیماری قارچی در صورت عدم استفاده از هورمون ریشه زایی، احتیاج به مراقبت های دقیق تر.
کاشت بذر
- مزایا:امکان تنوع بیشتر در رنگ و شکل گل ها، رشد طبیعی گیاه.
- معایب: زمان بر بودن فرآیند، احتمال کمتر موفقیت نسبت به قلمه زنی.
نکات مهم در تکثیر گل شمعدانی
- برای موفقیت در تکثیر، انتخاب زمان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. بهار برترین فصل برای قلمه زنی و کاشت بذر است، چرا که شرایط محیطی برای رشد گیاهان در این فصل بهینه است.
- هنگام کاشت قلمه ها یا بذرها، حتماً از خاک های مخصوص گیاهان بهره ببرید تا رطوبت و مواد مغذی کافی برای گیاه فراهم گردد.
- در طول فرآیند تکثیر، از آبیاری بیش ازحد خودداری کنید. خاک باید مرطوب باشد، نه غرقاب.
- تهویه مناسب و نور غیرمستقیم برای جوانه زنی و رشد بهتر قلمه ها و بذرها حیاتی است.
هرس کردن گل شمعدانی
هرس کردن گل شمعدانی یکی از مهم ترین نکاتی است که باید پس از تکثیر یا در دوره های رشد گیاه مدنظر قرار گیرد. این کار باعث می گردد تا گیاه جوانه های بیشتری بزند و رشد بهتری داشته باشد.
برترین زمان هرس کردن
برترین زمان برای هرس کردن شمعدانی، اواخر زمستان یا اواسط تابستان است. در این زمان ها، گیاه آمادگی بهتری برای بازسازی دارد و می تواند جوانه های نوی فراوری کند.
نحوه هرس
هنگام هرس کردن، ساقه های پیر و بیمار را قطع کنید و از بریدن گل های خشک شده نیز اطمینان حاصل کنید. این کار به گیاه اجازه می دهد تا انرژی خود را بر رشد شاخه های نو متمرکز کند.
در ادامه این مقاله، به آنالیز بعضی از مسائل رایج در نگهداری و تکثیر گل شمعدانی خواهیم پرداخت و نکات مهمی برای پیشگیری و درمان آن ها ارائه می دهیم.
منبع: هفت گنج