تپش نبض مستند در قاب تلویزیون - فروش برتر

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران: چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند درست در روزهایی در تلویزیون کلید خورد که بسیاری از مخاطبان آثار نمایشی به واسطه کرونا خانه نشین شده بودند و این خود بزرگترین امتیاز این جشنواره بود. این را همان اول متن نوشتم تا معین گردد از نظر نگارنده این سطور بهترین و بزرگترین مزیت جشنواره تلویزیونی مستند در شرایط فعلی چیست. یعنی با وجود نقدهایی که ممکن است به این جشنواره نیز همچون هر رویداد فرهنگی دیگری وارد باشد، نباید از این نکته مهم غافل شد که این رویداد هنری در دوره ای کارش را شروع کرد که در عمل سینما و تئاتر و سایر رویدادهای هنری در تعطیلی نسبتاً کامل بودند و همچنان هم هستند.

راه اندازی یک جشنواره تلویزیونی آن هم در شبکه مستند که اساسا به واسطه روینمودهای حرفه ای و ذاتی که دارد، هر سال با حجم انبوهی از آثار مستند روبروست؛ اتفاق درست و انتخابی هوشمندانه برای یک تیر و دو نشان تلویزیون بود. از یک سو باعث می شد تا در شرایطی که همه مستندسازان، تلویزیون را به عنوان خانه اصلی خود می بینند، زمینه را برای ارتباط گسترده تر مخاطبان با آثار مستند فراهم کند و از سوی دیگر گلچینی از بهترین آثار سینمای مستند را در یک دوره زمانی فشرده روانه آنتن کند تا مخاطبی که تشنه دیدن این آثار به شکلی منسجم است، بتواند این شانس را داشته باشد که به وسیله آنتن شبکه تلویزیونی مستند به این خواسته برسد.

دومین امتیاز درباره جشنواره تلویزیونی مستند اما در حوزه فعالیت های حرفه ای این جشنواره بود که می توان آن را هم یک تیر و دو نشانی دیگر از سوی رویداد دانست. مسئله پرداخت حق پخش در شرایطی که سینمای مستند با مالی به شدت شکننده روبروست، اتفاقی بود که باعث شد تا بسیاری از مستندسازان با انگیزه بیشتری راهی این جشنواره شوند. البته که قطعاً این حق پخش نمی تواند همه هزینه های فراوری یک اثر مستند را پوشش دهد؛ ولی نکته اصلی در ارتباط با این رویکرد، احترام به حقوق مستندسازان از منظر حرفه ای بود و همین موضوع حداقل از این نظر که بهانه ای برای مطالبه این مسئله به شکلی جدی تر و برای سایر رویدادها، می توان آن را یک اتفاق مثبت برای سینمای مستند است.

جشنواره تلویزیونی مستند البته ایراداتی نیز دارد که باید مهمترین آن را نمایش آثار تکراری در این جشنواره دانست. بسیاری از آثار نمایش داده شده در این جشنواره پیش از این در رویدادهای حرفه ای سینمای مستند مثل جشنواره سینماحقیقت، جشنواره فیلم کوتاه تهران یا جشنواره مردمی فیلم عمار به نمایش درآمده اند و از این نظر تماشای این آثار برای مستندسازان حرفه ای جذابیت و تازگی چندانی ندارد. البته که به نظر می رسد سیاستگذاران این جشنواره از ابتدا، هدف خود را بر توجه به مخاطبان عام متمرکز نموده اند نه مخاطبان حرفه ای سینمای مستند و خوب به شکل طبیعی مخاطبان عام، بسیاری از این آثار را با وجود تکراری بودند، پیش از این ندیده اند و این جشنواره فرصتی برای تماشای این آثار توسط آن ها خواهد بود.

اما نباید از یک موضوع مهم نیز غافل شد. موضوعی که در ابتدای متن به آن اشاره کردیم. چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند در شرایطی کارش را شروع کرد که تا پیش از برپایی این رویداد، هیچ جشنواره ای در حوزه سینمای مستند از ابتدای سال 99 تا آن موقع برگزار نشده بود و این جشنواره اولین فرصتی بود که توانست فرصت دیده شدن آثار مستند را هم برای مستندسازان و هم برای مستند دوستان فراهم کند.

با این همه به نظر می رسد این رویداد در ادامه راستا خود و در دوره های بعدی باید چند نکته را به شکل ویژه مورد توجه قرار دهد. یکی مسئله آموزش که مهمترین حلقه مفقوده این رویداد است و باید در ارتباط با آن فکری گردد. به ویژه آن که جشنواره تلویزیونی مستند به شکل طبیعی دامنه گسترده تری از مخاطبان را در اقصی نقاط ایران پوشش می دهد و این فرصت بسیار خوبی برای آموزش علاقمندان به سینمای مستند در گوشه گوشه ایران است.

اما پیشنهاد دیگر برای ارتقا سطح کیفی این جشنواره در دوره های بعدی، ایجاد باشگاه ویژه مخاطبان است که بتوان به وسیله این جشنواره و در طی سال نیز به کشف استعدادها، جمع آوری بهترین مستندها به ویژه مستندهای ساخته شده توسط مستندسازان جوان و کار اولی از سراسر ایران نیز توجه کرد. این واقعیت انکار ناپذیری است که جشنواره تلویزیونی مستند، زمانی می تواند از انجام کامل ماموریت هایش یاد کند که به مسله کشف استعدادها نیز اهتمام ویژه ای داشته باشد.