اشعاری با زبانی روان و تعبیراتی دور از ابهام - فروش برتر

این دفتر شعر با اندوهی اصیل و همیشگی که رنگ و بوی عاطفه فردی می دهد شروع می گردد. این فرایند با تکرار و رد العجز علی الصدر شروع شده است تا با این تکرار، شکل و شمایل عاطفه فردی اص یل تر خود را نمایان کند:

گم می شوم برای چه هر بار

پیچیده نسیمی و بوی گُلی

بوی گُلی که نام تو را

روی خودش گذاشته

نام تو را! تو را! (مجموعه شعر موهایت را دم اسبی که می کنی)

تکرارها تأکیدی بر مفهومی است که مدِنظر راوی است. این تکرارها به عمد حالتی طرد و عکس می گیرند تا علاوه بر اینکه فکر خواننده را به کلنجار بکشانند، در ارسال مفهوم مورد طبع راوی و شاعر مؤثر افتد:

نخستین پرواز

نخستین خستگی

نخستین فرود

نخستین پروازها

نخستین خستگی ها

نخستین فرودها

واپسین پروازها

واپسین خستگی ها

واپسین فرودها

واپسین پرواز

واپسین خستگی

واپسین فرود (همان، ص 49)

یا

چشیدن مزه نامت

چشیدن مزه واژه ای

یکی واژه که به تنهایی

یکی ترانه است

یکی ترانه که به تنهایی

یکی واژه (همان، ص 54)

و

چه دیوارها کشیده

چه کشیده های دیوار

چه کشیده

چه دیوار

دیوارهای از هر طرف

کشیده های از هر طرف (همان، ص 66)

در توصیف و تصویرسازی مفاهیم که از نظر شاعر می گذرد، تکیه اصلی شاعر روی واژه های حسی است و از این منظر به این رتبه شعری می رسد که با مدد گرفتن از عوامل پویاساز، مانند همین پربسامد بودن واژه های حسی، متن خود را حرکت زا و پویا می سازد. به طور مثال در شعر بهار می گذرد/ از درخت چشم به راه که هشت سطر بیش نیست، حدود 19 نام به کار رفته که همگی حسی اند و این حسی بودن راه را بر عوامل ایستایی می بندد. اسامی مانند بهار، درخت، چشم، راه، برگ، پرنده، ماه، رخ، آفتاب، آب، هوا، نیمرخ، سبز، سایه و درخت که همگی در تص ویرسازی یک مفهوم انسانی و بشری نقش فعال و پویا داشته اند.

شاعر این مجموعه، در گونه های نوآوری نیز حرکت های مطلوب و مفیدی از خود نشان داده است؛ حرکت هایی که از روینمودهای روبه جلو این مجموعه محسوب می گردد. این نوآوری ها هم در حیطه واژگانی است و هم در حیطه نحوی:

حیطه واژگانی استفاده درست و تُرد از واژه های امروزی و دمِ دست مانند میز، مداد، دفتر و سینه ریز در این ایماژ:

موج و موج گیسوان ناگهان جاری تو

روی میز و منظر و مداد دست و دفترم

سینه ریزت این شکوفه های بوسه را

چگونه تا به ریسمانی از نفس کشم

و از دیدگاه نحوی نوعی نوآوری تکراری؛ اما نمکین در این دفتر جریان یافته که تقریبا جز ویژگی های سبکی این اثر محسوب می گردد و آن به کار بردن حرفوُ در آخر مصراع برای ارتباط دادن مفهوم و نحو به مصراع بعدی است. این ویژگی سبکی در شعر دیّری پربسامد است که در ادامه به نمونه ای از آن اشاره می گردد:

بوی خوشش شنیدن وُ

نیلوفرانه/ بردن پیچیدگی

از این دنیا دیوار (همان، ص 11)

*

رودخانه در اتاق وُ

کرسی ترانه های چوبی ام بر آب وُ آب (همان، ص 12)

*

شیب شب و

کبوتر ساق ات (همان، ص 13)

*

آتش گرفته باشی وُ

در پرسه با درازی جوی پیاده رو

و ماندن ردیف درختان بی جهت

آتش گرفته باشی وُ

یک پاره ابر از این همه نشناسد (همان، ص 23)

*

آتش گرفته باشی وُ

خاکسترت به کف (همان، 24)

*

انگشتر عقیقی و ُ

شاهین و کفه ها (همان، ص 27)

*

صدف فراموش سپیده وُ

لؤلؤ غلتان نیمروز (همان، ص 34)

*

نه کنار بیایم وُ

نه کنار بروم (همان، ص 46)

متن هرچند با عاطفه فردی شروع شده است، منتها در ادامه کار به زیبایی و پربسامد به عاطفه انسانی می رسد و به خوبی در همان نقطه به دغدغه های انسانی خود می پردازد:

من که گناهی نداشتم

من چه می دانستم

یک روز

از این جا

سر در می آورم (همان، ص 51)

یا

هر چه هم که بدوم

می دانم که نمی رسم

نه به این باد

نه به آن کلاهم

هر چه هم که بدوم (همان، ص 61)

حذف فعل کمتر انجام شده و با حضور فعل های فراوان روبرو هستیم. این کار چون با حسی بودن افعال انجام شده، رویکرد پویایی بسیار مناسبی برای متن ایفا نموده است.

هیچ جانوری از درخت

قفسی نساخت

نخرید

نفروخت

نیاویخت (همان، ص 68)

روانی و سادگی زبان و تعبیرات دلنشین و ساده و دوری از ابهام گویی و دل بستن به تصاویری که رنگ و نوای امروزی دارد و از نوع تصاویر اثباتی اند، از ویژگی های سبکی این دفتر شعر است. زبان و مفاهیم و ایماژ شعر، هماهنگ و همراه هم هستند. حضور فعل با اسامی و صفت های مناسب در فراوری عاطفه مفید شعر مؤثر بوده و این همسویی و همراهی شعر را دلنشین نموده است.

حضور تشبیهات حسی به حسی و حسی به عقلی بیشترین بسامد را به خود گرفته است. حدود تنها 8/2 درصد تشبیهات عقلی به عقلی است. تشبیهات کامل آمار بالایی در حدود 58 درصد دارند که این فرایند و عدم حذف فعل بر پویایی متن تأثیر بسزایی ایجاد نموده است.

زبان و خیال دو عنص ر بسیار پیروز این متن هستند که از عهده کار خوب برآمده اند. زبان این متن پاک و بی عیب و مصراع های کوتاه که در مواردی یک یا دو کلمه هستند از ویژگی های این متن به شمار می رود. کوشش برای بومی سرایی نداشته است. کشف و شهود زبان و شعف شاعرانه از قواعد هنجارگریزی زبان عدول نمی کند و سرپیچی از قواعد دستوری و نحوی را نمی پذیرد. به ارزش بصری و آوایی واژه ها توجه نموده و ساختار و نظام مألوف کلمات را بر هم نمی زند.

تشخیص و تشبیه دو عامل فعال بیانی هستند که در ساختار ایماژها دخالت نموده اند. بسامد بالای تشخیص باعث شده علاوه بر اینکه متون خاصی فراوری شوند در پویایی هم نقش مؤثری ایفا نمایند. راوی اول شخص مفرد پربسامدترین عنوان راوی را در این دفتر به خود اختصاص داده است.